Yıl 1913, Bir kararla değişen
Mahalle ve Köylerin eski ismini öğren,
Menfaatin icabı değişikliği yapan,
Ecdadını unutma istikbale bakarken.
Trabzon'un kazası, "Atına", " Vice", "Rize"
Bunları yazışımız garip gelmesin size,
Telaffuzu dahi zor asırlık karyeleri,
Yeni isimleriyle gerek var bilmemize.
Rize bir kaza idi, vardı üç nahiyesi,
Kura-ı seba idi ikizdere ilçesi,
Kalkandere bilinir "Karadere" namıyla,
Elzemdir Çayeli'nin "Mapavrı" bilinmesi.
"Viçe" oldu Fındıklı, "Atina" oldu Pazar,
Pazar'ın nahiyesi sadece tek Hemşin var,
Ardeşen bir beldeydi, Pazar'ın içersinde,
Çamlıhemşin beldeydi, büyüktü Hemşin kadar.
Yeni isim verilmiş karye olan her yere,
Önce sıra verelim mahalle ve köylere,
Sonradan ilçe olan Derepazarı gibi,
Önceden belde idi Güneysu, İyidere.
Bağdatlı, Portakallık biliniyordu "Haldoz",
Balsu'nun ismi "Canco", Değirmendere "Pindoz",
Pilavdağı, Kambursırt ikisiydı "iksenit",
Kaplıca "Büyük Samrı", Dağsu idi "Carıhoz".
Kavaklı'ydı "Kamenit", Çorapçılar "Sırahoz",
Paşakuyu "Kaluhten", Yağlıtaş "Kangalınoz",
"Kale, Müftü, Yeniköy" aynı adla anılır,
Şimdi Hamzabey olmuş "Humrik" ile "Ramanoz."
Atmeydanı "Vonit"'ti Çamlıbel'di "Haçenoz",
Pehlivan" Peripoli", Fener'in ismi "Hurtoz",
"Piriçelebi" ile "Eminettin" aynıdır,
Mermerdelen'in ismi bilinir "Kamaşinoz".
Tophane "Pabik" idi, Gülbahar'dı "Kuvaroz",
Ekmekçiler'in ismi bilinir "Arkılıkoz"
Reşadiye "Roşi"'ydı, İslampaşa'ydı "Humrik",
Camiönü "Arkotıl", Halatçılar "Filiboz".
Mahallelerden sonra Köylerden edelim söz,
Küçükköy "Küçük Samrı", Gölgeli idi "Setroz",
"Karasu, Karayemiş, Anbarlık" değişmemiş,
Kırklartepe "Kandava", Camidağı "Mağaloz".
Kasarcılar ismi "Salaruha Atyanoz",
Güneşli Köyü "Kapnes", Yemişlik "Serandenoz",
Üçkaya "Uma Tohlı", Ortapazar'dı "Uma",
Beştepe Köyü "Kofin", Kendirli idi "Ğoloz".
Köprülü Köyü "Fosa", Kokulukaya "Lıkoz",
Azaklıhoca "Sıkrık", Selimiye "Ğılıçoz",
Çiftekavak bilinir, "Ağalınoz-u İslam",
Bildircin Köyü "Hanis", Müderrisler "İvaroz".
"Sinekli" Düzköy,"Sağur","Kışlak" Küçükköy
"Konyat",
Güzelköy Köyü "Harvel", Yolüstü Köyü "Tarkat",
Sütlüce Köyü "Aron", Pazarköy'dü "Mişona",
Pehlivantaşı Köyü eskidendi "Canbolat".
Soğukçeşme'ydi "Hohol", Taşköprü'ydü "Lestengoz",
Muğlalı "Mahanca"'ydı, Uzunköy Köyü "Rados",
Elmalı'ydı "Kaçaran", Kireçhane'ydi "Fatla",
Topkaya "Filargoz"'du, Alipaşa "Savalos".
Küçükçayır'dı "Andon", Taşlıdere "Askoroz",
Kömürcüler'di "Singaz", Üzümlü'ydü "Holitoz",
Zincirliköprü Köyü eskindendi "Kaçeran",
Muradiye "Ruspa"'ydı, Yiğitler di "Ahincoz".
Akarsu'yla Pekmezli biliniyordu "Ğutoz",
Kocatepe "A***a", Çiftekavak "Ağraloz",
Ketenli'ydi "Ayancos", Dağınıksu'ydu "Godri",
Gündoğdu-Hamidiye, ikisi "Mirakaloz".
Veliköy idi "Vela", Akpınar'dı "Kalamoz",
Söğütlü Köyü "Raşot", Balıkçılar "Hamalyoz",
"Aytonos Çıkara"'ydı Bozukkale'nin ismi,
Taşpınar "Concik" idi, Taşlık'tı "Kuzandonoz".
Adacami Köyüyle Yenicami "Kuriloz",
Taşcami'yle beraber Selamet Köyü "Kanboz",
"Gürgen" Köyünün ismi kayıtlarda aynıdır.
Tepecik "Vonit-i Rum", İslâhiye "Kasatoz".
Kiremitköy "Kalharaf", Dumankaya "Puluhoz",
Ulucami "Hazavit", Küçükcami'ydi "Veroz",
"Singaz" diye anılır Tepebaşı, Yeşilyurt,
Ortaköy, Kibledağı, ikisi birden "Setoz".
Şimdi Derepazarı, eski ismi "Filandoz",
Bahattinpaşa "Hama", Tersane "Mağalaroz",
Çeşmeköy idi "Muskas", Eriklimanı "Malpet",
Uzunkaya'ydı "Ruspa", Bürücek'ti "Akatoz",
Sandıktaş Köyü "Hancı", Yanıktaş'tı "Argaloz",
Kirazdağı Köyünün ismiydi "Şimadiyoz",
Maltepe'nin ismi "Hos", Çukurlu Köyü "Çaklı",
Çalışkanlar olmuştur eski "Lazkozderalkoz".
Çiftlik Köyü "Zavendik", Yaylacılar "Kalikoz",
Sariyer "Masen" idi, Taşhane'ydi "Salandoz",
Üstüpiler "Liparit", Subaşı'ydı "Kolica",
Fethiye "Aspet" idi, Hazar idi "Mashandoz".
Köşklü iki bölgeydi, "Lazlar" ile "Varatlar",
Kalecik "Mavrant" idi Sarayköy'dü "Çiklenar",
Denizgören Köyünün ismiydi "Ğuncivanoz",
Fıçıtaşı "Botrozkom", Çanakçeşme "Kaluklar".
"İnci" Köyünü aynen bildirmek uygun düşer,
Geçitli'ydi "Tavranoz", Dülgerli idi "Maşer",
Ormanlı Köyü "Patır", Çağlayan Köyü "Vandrı",
Yumurtatepe "Arev", Kuruköy idi "Çiller"
"Andıra" şimdi oldu Kayabaşı, Hurmalık,
Çayırlı Köyü "Silyan", Kızıltoprak'tı "Tonik"
Hüseyinhoca Köyü eskidendi "Suvarma",
Fındıklı "Apancene", Dilsizdağı "Taserik",
"Basalet" denen yerde, Aksu ve Tatlısu var,
"Kapnes" olmuş Dağdibi, "Tulon" olmuş Taşçılar,
"Toğli"nin yeni ismi Medrese Mahallesi,
Soğuksu "Andıra"ydı, Yolbaşı ise "Seftar".
"Kura-i Seba" dağlık, uzak kalır denize,
Güneyce idi "Varda", Rüzgârlı idi "Mize",
Kirazlık Köyü "Manle", Şimşirli Köyü "Komes",
Ilıca Köyü "Vane", Demirkapı "Homeze".
"Veliköy"'dü eskiden, Dereköy'le Yağcılar,
"Çohçer" bilinen yerde Sivrikaya, Çamlık var,
Gökyayla "Kabahor"'du Çağrankaya "Kafkame",
Cevizlik "Plakorum", aynıdır "Tulumpınar".
Dünyada balı ile "Anzer" meşhurdur, inan,
"Kapse" ihlamur ile ibaret Ayvalıktan,
Bakırköy "Kalyav" idi, Tozköy ise "Mahura",
Yerelma'ydı "Cevatoz", Meşeköy idi "Petran".
Yetimhoca Ortaköy, Başköy "Cimil"'e gider,
"Haya"'ydı Eskice ve Çataltepe olan yer,
Gürdere'ydi "Ethone", Diktaş Köyü "İksenit",
Ballıköy, Çiçekli Köy, Köseli Köyü "Anzer".
Çayeli "Mapavrı"'ydı, Rize'nin nahiyesi,
Aynı adları taşır "Yaka" ve "Sırt" Karyesi,
Gürgenli Köyü "Haytef", Çukurluhoca "Babik",
"Komika Zancel" olmuş Taşhane Mahallesi.
Değişen isimleri saymak gerekiyor tam,
Armutlu'ydu "Ahıyoz", Demirhısar'dı "Perkam",
Buzlupınar "Kominos", Çataldere "Hahunç"tu,
Büyükköy Leroz "Mervan", İncesu "Mağribudam".
Madenköy "Latom" idi, Yenipazar "Murseva",
Yanıkdağ idi "Havya", Caferpaşa "Canceva",
Ormanlık Köyü "Çutins", Uzundere "Berastan",
"Raşot"tu Karaağaç, Şairler'di "Maryeva".
Kaptanpaşa "Mesahor", Yeşiltepe'ydi "Tulnos",
Musadağı "Aprık"tı, Aşıklar'dı "Asrifos",
Eskipazar geçmişte bilinir "Halotena",
Yenice "Bilahor"du, İncesırt'ti "Aytoros".
Büyük Taşhane "Zancel", Sabuncular "Kuvaroz",
Limanköy'dü "Arkotil", Sefalıköy'du "Miloz",
Başköy "Hemşinbaş" idi, Haremtepe "Çaçeva",
Çataklıhoca Köyü bilinirdi "Kavalyoz".
Bunları öğrenmeye elbet gerekmez okul,
"Galata Kuvalyoz"'u git Yalı'da ara bul,
Sarısu "Musavrı"ydı, Beyazsu'da "Bodolya",
Yamaç Köyü "Çikaron", Kesmetaş idi "Mamul".
"Ardişen", Düz Mahalle, bağlıydı "Atına'ya",
"Ğere" Işıklı oldu, "Dutğe" dönmüş Tunca'ya,
"Ortaköy" aynı kalmış, "Zgami" Durakköy'e,
"Salınköy" Armağanköy, "Okurdile" Yayla'ya.
Yeniyol "Öce" idi, Akkaya "Pelergivat",
Cami Mahallesiyle Kahveciler'di "Sıyat",
Pirinçlik Köyü olmuş "Sıfat" bilinen karye,
Yamaçdere'ydi "Bakoz", Bayırcık'tı "Yanıvat".
"Cibistanı" Kavaklı, "Ağvan"dı Seslikaya,
"Zgami" ayrılıyor, "Ulya" ile "Suflaya",
Duygulu'ydu "Tolikçet", Elmalık'tı "Kuvancar",
"Mutafi" Gündoğan'a "Şangül"se Doğanay'a.
Pazar idi "Atına", Hısarlı'ydı "Kukulat",
Balıkçı Köyü "Zelek", Sivrikale "Tordovat",
"Noğadiha" Karyesi, şimdiki Cumhuriyet,
Örnek Köyü'ydü "Venek", Kuzeyca'ydı "Sürmenat".
Yemişli Köy "İlastaş", Irmakköy "Mamacıvat",
Derebaşı "Çukita", Akmescit'ti "Cacivat",
Elmalı Köy "Kuzika", Darılı'ydı "Aranaş",
Dernekköy "Koskanivat", Derinsu Köyü "Zağnat".
Dağdibi Köyü "Sület", Akbucak'tı "Mermanat",
Uğrak Köyü'ydü "Çingit", Merdivenli'ydi "Melyat",
Boğazlı "Cigeture", Şehitlik idi "Haku",
Kesikköprü "Hudisa", Tütüncüler'di "Talvat".
Yavuzköy'dü "Nohlapsu", Subaşı'ydı "Hacabit",
Bucak Köyü "Açaba", Güneyköy'dü "Avramit",
Zafer Mahallesiyle Kırazlık idi "Bulep",
Ortayol'du "Meleskür", Soğuksu'ydu "Şileyit".
Şimdi Handağı olan "Dadivat" Karyesi var,
Kocaköprü'ydü "Hotri", Aktaş Köyü'ydü "Hunar",
"Kemer" aynen kalmıştır, "Hançkun" olmuş Alçılı,
"Apso" olmuş Suçatı, "Lamgo"da Yücehisar.
Fındıklı idi Viçe, "Merkez" idi "Filora",
Yeni Mahalle "Baçva", değişmemişti "Hara",
Sulak'la İhlamurlu biliniyordu "Zogo",
Meyvalı idi "Canpet", Kıyıcık'tı "Mashora".
"Manastır"dı eskiden Hürriyet Mahallesi,
"Ab-i Hemşin" anılır, şimdi Aslandere'si,
Çağlayan Köyü ise bilinir "Ab-i Ulya",
"Ab-i Sufla" okunur Aksu'nun şeceresi.
"Demilor", "Yeniköy"ün adları aynı kalmış,
"Sümle" bilinen karye Sümer adını almış,
Çınarlı Köyü olmuş, "Çurçeve" denilen yer,
"Bishala"ysa Arılı Köyü diye ün salmış.
"Zuğa Hemşin" bilinen beldede birkaç köy var,
Ortaköy, Ortayayla, Sıraköy ve Ortaklar,
"Nefsi Zugo" karyesi olmuştur Çamlıtepe,
Hemşin'in hudutları uzar Başköy'e kadar.
"Tezina" Akyamaç'a, "Sanova" Nurluca'ya,
"Tepan" Bilenköy olmuş, "Ğomlo" olmuş Yaltkaya,
"Sağırlı" dönüşmüştür Hilal Mahallesine,
"Bodullu" Mutlu olmuş, isim yok "Badara"ya.
Çamlıhemşin'in ismi bilinir "Viçe" diye,
"Canadobra" dönüşmüş Aşağı Şimşirliye,
"Kolona" Zilkale'ye, "Hemşin Baş" Ortaklar'a,
"Vareş" yazlık Köyüne, "Elevit" Yaylaköy'e.
"Guvant" Çayırdüzü'ne, "Sanu"ysa Topluca'ya,
"Komilo" Muratköy'e, "Çinçiva" Şenyuva'ya,
"Livikçakıslı" olmuş şimdi Güroluk Köyü,
Eski "Mekaliskirit" şimdi olmuş Dikkaya.
"Apışho" Köprübaşı, "Sirdenkadan"da Kavak,
Hısarcık Köyü olan "Kale-i Bala"ya bak,
"Kısmanmaliver" denir Yukarı Şimşirli'ye,
"Holco" olmuş kaplıca, "Makrevis" olmuş Konak.
Ey Rizeli Kardaşum iyi öğren bunları,
Ecdadın mekân tutmuş bu mubarek diyarı,
Tarihini bilmenin elbet büyüktür kari,
Geçmişi unutanın iyi olmaz sonları.
alıntıdır....
Kâmil HOŞOĞLU
